Jakuzzi adı verilen pompalı hamam Türk basınında galiba ilk kez Şubat 1987’de Turgut Özal’ın damadı Asım Ekren’in evine takılan görgüsüzlük numuneleri vesilesiyle söz konusu edilmiş. Sanırım ondan bir-iki yıl önce ithalat rejiminin açılması sayesinde memlekete girmiştir. Aslında cins isim değil marka. 1948’de Amerikalı pompa imalatçısı Jacuzzi biraderlerin icadıymış.
Böyle şeyler beynimi kurcalıyor. Derhal baktım: Jacuzzi çoğul tabii, tekili Jacuzzo, Sicilya kökenli bir aile, 18. yüzyıldan beri kayıtları var. Jacuzzo Sicilya lehçesinde Jacopo özel adının sevimli haliymiş. Yakup’çuk yani. Yakup Avrupa dillerinde biraz bizim Mehmet gibi jenerik bir ad olduğundan, Memooğlu veya Memişoğlu diye tercüme edilebilir belki. “Memişoğlulu private teraslı süperlüks daireler”? Yok, olmuyor!
Orijinal Yakup, biliyorsunuz herhalde, Tevrat’ta İshak’ın oğlu ve İbrahim’in torunu olarak geçen zat, İbranicesi Yaˁkob יעקב , geç dönem telaffuzda Yaˁkov. İkiz kardeşinden biraz sonra doğduğu için İbranicede “peşinden geldi” anlamına gelen bu adı vermişler. Buna rağmen babasının mirasına tek başına konması epey tartışma doğurduğundan olacak, Tevrat bu olayın üzerinde uzun uzun durur; tefsirciler Allahın hikmetinden sual olunamayacağının misali olarak yorumlarlar. Yunancaya doğal olarak Iakobos (Ιάκοβος Iakovos) diye çevirmişler. Latincesi Iacobus veya Iacomus olmuş. Geç Antik çağda sözcük başındaki /y/ sesi /j/’ye, sonra bazı lehçelerde /c/ye evrilince bu sefer Fransızca Jacques (/jak/), İtalyanca Iacopo veya Giacomo (/cakomo/), İngilizce James (eski telaffuzda uzun a ile /câmıs/) gibi evrik şekiller türemiş. İspanyolcası Iago (/yago/), Jaime (/hayme/), hatta Sant-iago’dan türeyen Diego. Ermenicesi Յակոբ yazılır, orijinalinde /yakob/ okunur, ama bizim Türkiye ağzında hafif /h/ ile Hagop olmuştur. Türkler illa ki Agop der.
Ayın harfiyle yazılan ˁakab bütün Sami dillerinde (İbranice, Arapça, Süryanice, Asurca ve Habeşçe dahil) esasen topuk demek. Dolayısıyla bir şeyin ardı, peşi, izi. Bundan türetilen fiil de “bir şeyin ardından veya izinden gitmek”. Bir şeyin ˁakabinde olmak demek o şeyin peşinden gelmek. Taˁkib keza, peşinden veya izinden gitmek, müteˁakıb bu işi yapan. Ürdün’ün ˁAkabe limanı vardır, o da Kızıldeniz’in “topuğu” anlamında.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder